“Nói đến biếm họa là nói đến “chông gai và…hoa hồng”, nghề của những anh hề dũng cảm dám đương đầu với sự ngu dốt nói chung”. Với cách nhìn nhận như thế, Lý Trực Dũng đã bỏ mặc công việc chính của mình là kiến trúc sư và xây dựng để “lao vào cuộc khảo ngược gian nan về chân dung những con người và tác phẩm đã tạo nên nền biếm họa Việt Nam” và kết quả là sự ra đời của cuốn Biếm họa Việt Nam - bức tranh khái quát và sinh động về “Làng Cười Việt Nam” trong suốt gần 90 năm qua.
Không sắp xếp theo bố cục của một công trình nghiên cứu với những đề mục, tiểu mục, Lý Trực Dũng mở từng trang lịch sử biếm họa Việt Nam theo những nhân vật cụ thể, bắt đầu từ người đầu tiên vẽ tranh biếm họa ở Việt Nam đến những nhân vật “đình đám” nhất trong làng biếm họa, danh nổi như cồn, vượt ra ngoài cả phạm vi Việt Nam… Nếu người đọc chờ đợi ở đây một văn phong cầu kỳ, trau chuốt của người nghệ sĩ quen cầm cọ hơn là bút viết thì hẳn sẽ thất vọng, bởi Biếm họa Việt Nam đậm chất trào lộng, dí dỏm, hóm hỉnh một cách giản dị và chân thật. Dưới góc nhìn của một họa sĩ, một người làm nghề đã “múa cọ” trên nhiều trang báo nổi tiếng, đã tiếp xúc với những người góp phần tạo nên “Làng Cười Việt Nam”, đã thẩm định và đánh giá rất nhiều tác phẩm trong các cuộc thi biếm họa quy mô toàn quốc, Lý Trực Dũng biết cách tiếp cận và “vẽ” lại chân dung những nhân vật theo cách riêng của mình. Đó là những đại diện cho lớp họa sĩ tài năng thế hệ trước như Nguyễn Gia Trí “bậc thầy biếm họa”, Tô Ngọc Vân - người góp phần quan trọng trong lịch sử phát triển biếm họa Việt Nam những năm 30 thế kỷ trước, Phan Kích với những bức biếm họa mang nhãn quan chính trị sâu sắc, Mai Văn Hiến “họa sĩ biếm chiến khu”, Nguyễn Bích, tác giả lớn của biếm họa thời chống Pháp….; gần đây hơn là họa sĩ nổi tiếng mà người ta biết đến bút danh nhiều hơn tên thật như họa sĩ Chóe, họa sĩ Ớt, họa sĩ Nhím..., bên cạnh đó là những gương mặt “tuổi trẻ tài cao” ghi dấu ấn đặc biệt trong làng biếm họa Việt Nam hiện đại, đặc biệt là chân dung biếm như họa sĩ Còm.Khoái, LEO, LAP…
Nhẩn nha kể chuyện bằng những câu chữ mộc mạc, gần gũi nhưng giàu thông tin, nối kết hài hòa với nhiều giai thoại, sự kiện, Lý Trực Dũng không có tham vọng lớn xây dựng nên một khảo cứu quy mô và tầm vóc về biếm họa Việt Nam mà đơn thuần mong muốn nó sẽ là “một ‘nhát cuốc động thổ’ cho một tập hợp nghiên cứu hoàn chỉnh và tiệm cận hơn về Lịch sử Nghệ thuật Biếm họa Việt Nam trong tương lai”. Gọi ông là “gã nông phu trên cánh đồng cười” (cách gọi của họa sĩ Nguyễn Quân) hẳn đúng, không chỉ bởi sự gắn bó bền bỉ suốt hơn ba thập niên với biếm họa mà còn bởi với tập sách Biếm họa Việt Nam, ông đã cần mẫn gom nhặt trải nghiệm của bản thân và những am hiểu quý báu về biếm họa, “đứa con dĩnh ngộ của báo chí” trên hành trình “hoằng dương” nghệ thuật và lịch sử biếm họa Việt Nam với công chúng.
Họa sĩ Lý Trực Dũng
Sinh năm 1946, kiến trúc sư-họa sĩ Lý Trực Dũng đã có hơn ba mươi năm gắn bó với biếm họa. Tranh ông không những được đăng trên hầu hết các báo lớn ở Việt Nam và trên một số báo, tạp chí có tiếng ở Đức mà còn giành được nhiều giải thưởng uy tín trong và ngoài nước như Giải Biếm họa International Biennal of Humor Cuba 1983, Giải Biếm họa International Cartoonfestival Knook Heist Bỉ 1984, Giải Hội họa Triển lãm Mỹ thuật Toàn quốc 1990...
Ngoài vẽ tranh biếm họa, ông còn tích cực tham gia nhiều hoạt động liên quan đến lĩnh vực này như viết tiểu luận, thuyết trình, sưu tầm và giới thiệu sách biếm họa quốc tế. Ông là người đầu tiên nghiên cứu lịch sử biếm họa Việt Nam qua việc giới thiệu các chân dung biếm họa tiêu biểu. Lý Trực Dũng còn là chủ tịch Hội đồng giám khảo giải Biếm họa Báo chí Việt Nam - Cúp Rồng tre, giải biếm họa uy tín ông là người cùng báo Thể thao & Văn hóa khởi xướng từ năm 2008… Nói về ông, họa sĩ-nhà nghiên cứu Nguyễn Quân khẳng định: “Trong cái ‘tam tiếu đình’ của làng cười đương đại, sau Chóe (1943-2003), Lý Trực Dũng là người thứ hai.”
Thông cáo báo chí của Nhã Nam
Chào bạn. Cho mình hỏi mình có thể mua cuốn sách này ở đâu ở Hà Nội? Thank you.
ReplyDelete